Başta Hz.Ali (r.a) olmak üzere İslam alimlerinin büyük bir kısmı, Zülkarneyn aleyhisselam’ın Allah’ın seçkin kullarından bir veli olduğunu söylemişlerdir. Bu büyük insanın, tarihin hangi dönemlerinde yaşadığı ve asıl isminin ne olduğu tam olarak bilinmemektedir.
Kuran-ı Kerim tefsirlerinden anlaşıldığı kadarıyla Hz.Zülkarneyn Allah’ın kendisine büyük bir saltanat, zaferler kazanan bir ordu, sayısız mal ve mülk verdiği imanlı ve salih bir kimseydi. Dünyanın hemen her bölgesi üzerine seferler düzenleyip insanları kendi hakimiyeti altına almış; onları Allah’ın varlığı ve birliği hususunda aydınlatmayı sürdürmüş, itaat edenleri mükafatlandırıp, inat ve inkarlarında diretenleri cezalandırmıştı.
Zülkarneyn, bu büyük insanın lakabı idi. Arapça bir kelime olan bu tamlamadaki “karneyn” kelimesi çok manalara gelmektedir. “İki boynuz” manasına geldiği gibi, “başta bulunan iki perçem”, “doğu ile batı”, “zahir ve batın” gibi birçok anlamlara gelmektedir.
Zülkarney’in doğu seferinde karşılaştığı ve kendisinden Ye’cüc ve Me’cüc’e karşı bir set yapmalarını isteyen kavmin Türkler olduğuna dair rivayetler vardır.
Zülkarneyn aleyhisselam gezip gördüğü ve idaresi altına aldığı bu kavimlerin halini görünce Allah’a olan bağlılığı daha çok artan, Rabbinin kendisine verdiği sayısız nimetler sebebiyle şükrünü ve ibadetlerini çoğaltan olgun ve salih bir mümindi.