الْمَمْنُوعُ مِنَ الصَّرْفِ

(Sarftan Yasaklanmış Kelimeler)

Aşağıdaki kalıplarda olan kelimeler tenvin almazlar ve mecrur olma alametleri 'fetha'dır;

ھذا محمدٌ   ,   ھذه زينبُ

انا مِن الھندِ   ,   انا مِن باكستانَ

ھذا كِتابُ مُحَمَّدٍ   ,   ھذا كِتابُ حمزةَ

- Bayan isimleri;

زَيْنَبُ

هِندٌ ، دَعْدٌ ، رِيْمٌ ; Üç harfli bayan isimlerinden ikinci harfi cezimli olanlar her iki halde de kullanılabilir. Ancak memnu mines sarf olmadan kullanılmaları daha iyidir.

- Erkek (Müzekker) isim olup da sonu kapalı ة olanlar;

مَكَّةُ ، حَمْزَةُ

- Yabancı (Acem) isimler;

إِبْرَاھِيمُ ، إِصْطَنْبُولُ

نُوحٌ ، لُوطٌ ; Yabancı isimlerden üç harfli müzekker ve ikinci harfleri sakin olanlar memnu mines sarf değillerdir.

جَوْهَرٌ  ; Arapça'da cins isim olarak kullanılan bir yabancı isim sonradan özel isim olarak kullanılmaya başlanmışsa memnu mines sarf olmaz.

- Sonu ان ile biten Arap isimleri;

مَرْوانُ ، سُفْيانُ ، عُثْمانُ

حَسَّانٌ ; Memnu mines sarf değildir. Çünkü فَعَّالٌ kalıbında olup, ن üçüncü harfidir, ekstra ek harfi değildir.

- Sonu Müenneslik Elif'i ile biten isimler. Ek almış üç harfli kelimelerden;

Sonu Elif-i Maksure (ا veya ي olup bir önceki harfin harekesi fetha) olanlar,

مَرْضَى ، دُنْيَا ، حُبْلَى

عَصاً ، فَتًى ; Memnu mines sarf değillerdir. Çünkü 'elif' üçüncü harfleridir, ekstra ek harfi değildir.

Sonu Elif-i Memdude (اء) olanlar,

صَحْرَاءُ ، حَمْرَاءُ ، أَصْدِقَاءُ

أَسْمَاءٌ ، آبَاءٌ ، أَنْحَاءٌ ; Memnu mines sarf değillerdir. Çünkü bunlar أَفْعَالٌ kalıbında olup, 'elif' üçüncü harfleridir, ekstra ek harfi değildir.

- Fiil kalıbına benzeyen isimler;

أَحْمَدُ ; kalıp olarak أَذْهَبُ benzer.

يَزِيدُ ; kalıp olarak يَبِيعُ benzer.

- İki ismin birleşiminden oluşanlar;

مَعْدِيكَرِبُ ، حَضْرَمَوْتُ

- Fağlânu (فَعْلانُ) kalıbında olan kelimeler;

غَضْبَانُ ، عَطْشَانُ ، مَلْاَنُ ، جَوْعَانُ ، كَسْلانُ

- Fuâlu (فُعَالُ) veya Mef'alu (مَفْعَلُ) kalıbında olan sayılar (ikişer, üçer, dörder);

ثُلاثُ ، رُبَاعُ ، مَثْنَى ، مَثْلَثُ

- Fuelu (فُعَلُ) kalıbında olan kelimeler;

عُمَرُ ، زُفَرُ ، ھُبَلُ ، زُحَلُ

- Ef’alu (أَفْعَلُ) kalıbında olan ve müenneslerinin sonu ة olmayan sıfatlar (örneğin renkler, ism-i tafdil yapılan sıfatlar);

أَكْبَرُ ، أَحْمَرُ ; Müennesleri كُبْرَى ، حَمْرَاءُ dır.

أَرْمَلٌ ; Memnu mines sarf değildir. Çünkü müennesi أَرْمَلَةٌ dur.

- Mefâilu (مَفَاعِلُ) kalıbında olan kelimeler;

مَسَاجِدُ ، مَدَارِسُ

- Mefâîlu (مَفَاعِيلُ) kalıbında olan kelimeler;

كَرَاسِيُّ ، مَفَاتِيحُ ، مَنَادِيلُ

Memnu mines sarf kelimeler eğer ال takısı alırlarsa yada bir isim tamlamasında tamlanan (mudaf) olurlarsa memnu mines sarf özelliği kalkar.

نَزَلْتُ فِي هذه الفَنَادِقِ

دَرَّسْتُ فِي مَدَارِسِ المَدِينَةِ

Menkus kelimelerden مَفَاعِلُ kalıbında olup, üçüncü harfleri ي  olanlar ise merfu ve mecrur olduklarında tenvin alırlar, mensup konumunda iken tenvin almazlar.

هذه الكَلِمَةُ لها مَعَانٍ كَثِيرَةٌ  (Mubteda - Merfu)

أَعْرِفُ مَعَانِيَ كَثِيرَةً لهذه الكَلِمَةِ  (Mef'ul bihi - Mensup)

تُسْتَعْمَلُ هذه الكَلِمَةُ بِمَعَانٍ كَثِيرَةٍ  (Mecrur)